Pierwsze porozumienie z klubem albo indywidualnym sponsorem rodzi u młodego sportowca szereg emocji. Pojawia się radość związana z możliwością rozwijania kariery i otrzymywania wynagrodzenia za treningi, ale także poczucie niepewności związane z niejasnymi zapisami w umowach. Osoba rozpoczynająca sportową przygodę w sposób profesjonalny staje przed decyzjami dotyczącymi formy kontraktu i potencjalnych umów sponsorskich. W ich treści można znaleźć zobowiązania finansowe, wizerunkowe albo ewentualne sankcje za niewywiązanie się z ustalonych obowiązków. Dbałość o zrozumienie wszystkich punktów wpływa na poczucie bezpieczeństwa oraz stabilność w świecie współzawodnictwa.
Typy kontraktów
Zawodnicy decydują się na różne formy umów – zależnie od specyfiki danej dyscypliny, oczekiwań klubu oraz preferencji samego sportowca. W polskich realiach najczęściej pojawiają się następujące rozwiązania:
Umowa o pracę
W przypadku zatrudnienia zawodnika na etat przez klub, przysługuje mu ubezpieczenie zdrowotne i społeczne oraz płatne urlopy. Jest to powszechna praktyka w wybranych dyscyplinach, w których drużyna ponosi odpowiedzialność za regularne wypłaty pensji oraz inne świadczenia wynikające z kodeksu pracy. Dla niektórych sportowców ta forma oznacza dodatkową stabilność w codziennym funkcjonowaniu. Warto jednak mieć na uwadze ewentualny brak elastyczności w przypadku częstych zgrupowań bądź zagranicznych turniejów.
Umowa cywilnoprawna (np. umowa zlecenie)
W przypadku umów cywilnoprawnych, klub, związek sportowy lub inny podmiot zleca sportowcowi wykonanie określonych zadań. W tym modelu nie ma tak silnej ochrony związanej z urlopami ani obowiązku uzasadniania wypowiedzenia. Warunki współpracy charakteryzują się większą swobodą, która okazuje się pomocna, gdy sportowiec bierze udział w wielu imprezach równocześnie lub łączy aktywność sportową z innymi zajęciami. Ta forma bywa także częsta u osób uprawiających dyscypliny amatorskie w wymiarze półprofesjonalnym.
Kontrakt menedżerski
Popularny w przypadku znanych sportowców albo tych, którzy działają w obszarze marketingu sportowego. Zawodnik oraz klub (albo agencja menedżerska) ustalają zasady reprezentowania barw drużyny, udziału w turniejach i meczach, a także promocji sponsorskiej. Tego typu umowa reguluje obowiązki zawodnika pod kątem wizerunkowym, mediów społecznościowych i kontaktu z dziennikarzami. Może obejmować kompleksowy zakres świadczeń, łącznie z zakazem negocjowania konkurencyjnych umów w trakcie obowiązywania kontraktu.
Umowa stypendialna
Funkcjonuje w niektórych klubach albo organizacjach, które oferują comiesięczne świadczenie w postaci stypendium sportowego. Najczęściej występuje w dyscyplinach o mniejszym zasięgu medialnym, gdzie zawodnicy otrzymują wsparcie finansowe na czas przygotowań do imprez rangi mistrzowskiej albo rozgrywek ligowych. Trzeba jednak pamiętać, że stypendia często zależą od osiąganych wyników.
Współpraca ze sponsorami
Młodzi sportowcy często poszukują możliwości wsparcia swoich startów i rozwoju, współpracując z firmami zainteresowanymi promocją wizerunku w sporcie. Sponsorzy zapewniają środki finansowe lub sprzęt, oczekując w zamian konkretnych świadczeń promocyjnych. Zawodnik może zostać zobowiązany do noszenia strojów z logo firmy, uczestniczenia w kampaniach reklamowych lub tworzenia materiałów wideo i wpisów w mediach społecznościowych.
Jakie są rodzaje umów sponsorskich?
Umowy sponsorskie w sporcie przyjmują różne formy, dostosowane do potrzeb zarówno zawodników, jak i firm wspierających. Jednym z podstawowych rodzajów jest umowa finansowa, w ramach której sponsor przekazuje określoną kwotę pieniędzy w zamian za ekspozycję swojego znaku towarowego lub nazwy w materiałach promocyjnych sportowca. Tego typu dokument precyzyjnie określa zakres świadczeń, jak liczba publikacji w mediach społecznościowych, udział w konkretnych wydarzeniach czy obowiązek umieszczania oznaczeń sponsora na strojach i banerach. Innym popularnym modelem jest umowa sprzętowa, dzięki której zawodnik otrzymuje bezpłatnie wyposażenie – obuwie, odzież, suplementy czy sprzęt sportowy. W zamian za to zobowiązuje się do prezentowania na zawodach produktów z oficjalnej linii sponsora. Ten rodzaj umowy jest szczególnie powszechny w dyscyplinach, gdzie jakość sprzętu ma duże znaczenie, na przykład w kolarstwie, tenisie czy lekkoatletyce.
Często spotykanym rozwiązaniem jest również umowa mieszana, która łączy w sobie elementy finansowe i rzeczowe. W takim przypadku zawodnik może otrzymywać regularne wypłaty na pokrycie kosztów treningów, a jednocześnie korzystać z bezpłatnego sprzętu, usług doradczych, fizjoterapii czy rehabilitacji. Taka forma współpracy przynosi obopólne korzyści – sportowiec zyskuje kompleksowe wsparcie w codziennej działalności, pozwalające mu skupić się na rozwoju kariery, a sponsor buduje rozpoznawalność swojej marki, wykorzystując popularność i pozytywny wizerunek konkretnej osoby.
Pułapki w umowach sponsorskich
Aby uniknąć przyszłych sporów i zapewnić transparentność relacji, przy podpisywaniu umowy sponsorskiej istotne jest uwzględnienie i precyzyjne określenie następujących kwestii:
● Okres obowiązywania i warunki przedłużenia. Sportowiec często potrzebuje zapewnienia otrzymywania wsparcia przez minimum kilka miesięcy, natomiast firma wymaga określonych wyników sportowych i widowiskowego udziału w zawodach.
● Klauzule wizerunkowe. Sponsorzy zwykle oczekują prawa do wykorzystywania wizerunku sportowca w reklamach. Trzeba ustalić, w jakim zakresie i w jakich mediach będzie on używany.
● Zakazy konkurencji. Bywa, że zawodnik nie może promować produktów z innej branży w trakcie trwania kontraktu. Taka klauzula zamyka drogę do jakiejkolwiek współpracy z firmami konkurencyjnymi – na przykład, jeśli sportowiec podpisze umowę z producentem odzieży sportowej, umowa może zawierać zapis uniemożliwiający mu reklamowanie obuwia innej marki.
● Rozliczenia i terminy płatności. Kiedy sponsor nie ureguluje świadczeń na czas, zawodnik może mieć kłopot z przygotowaniami do turniejów albo zawodów. Warto zwracać uwagę na to, jakiej waluty i systemu wypłat dotyczy porozumienie.
● Zasady rozwiązania umowy. W niektórych umowach pojawiają się zapisy o zakończeniu współpracy w razie nieosiągnięcia określonych wyników sportowych. Często uwzględnia się również kwestię naruszenia przepisów antydopingowych.
Czy warto korzystać z pomocy prawnej?
Konsultacje z adwokatem lub radcą prawnym specjalizującym się w prawie sportowym przydają się szczególnie wtedy, gdy zawodnik podpisuje pierwszą w życiu umowę. Brak doświadczenia skutkuje trudnością w interpretacji wielostronicowych dokumentów. Prawnik przeanalizuje kłopotliwe zapisy i oceni, czy klub bądź sponsor nie wymusza niekorzystnych dla sportowca rozwiązań. Specjalista sprawdzi też, czy klauzule są zgodne z kodeksem cywilnym lub kodeksem pracy.
Niektórzy zawodnicy obawiają się kosztów profesjonalnej obsługi, jednak doraźna konsultacja zazwyczaj zapobiega poważniejszym stratom w przyszłości. Skorzystanie z pomocy prawnika specjalizującego się w prawie sportowym może okazać się inwestycją, która zwróci się wielokrotnie w postaci korzystniejszych warunków umowy i uniknięcia potencjalnych pułapek. Odpowiednio wcześnie wychwycone błędy lub niejednoznaczności pozwalają uniknąć długotrwałych sporów sądowych bądź problemów z federacjami i sponsorami.
Pierwsze wynagrodzenie
Otrzymanie wynagrodzenia za sportowe zmagania, czy to za reprezentowanie barw klubu, udział w intensywnym meczu, czy triumf w ważnym turnieju, to dla sportowca chwila pełna satysfakcji i uznania. Jednak ten moment, symbolizujący przejście od amatorskich początków do zawodowego sportu, wiąże się z koniecznością podjęcia dojrzałych decyzji dotyczących finansów. Dlatego tak istotne jest, aby od samego początku zadbać o podstawowe kwestie finansowe.
Metody rozliczeń różnią się w zależności od klubu – niektóre wypłacają wynagrodzenie co miesiąc, inne stosują system prowizyjny. Coraz częściej zapisy umów wymagają posiadania rachunku bankowego, który zdecydowanie ułatwia kontrolę nad finansami. Warto więc założyć konto osobiste jeszcze przed podpisaniem pierwszego kontraktu. Wybierając konto, dobrze zwrócić uwagę na opłaty za prowadzenie, przelewy i wypłaty z bankomatów, a także na dostępność bankomatów i bankowości internetowej. Pomocne w porównaniu ofert mogą być internetowe rankingi kont osobistych, takie jak: https://finanse.rankomat.pl/konta/osobiste/.
Rola odpowiedzialnego zarządzania finansami
Profesjonalna kariera zawodnicza jest stosunkowo krótka, dlatego ważne jest finansowe planowanie długoterminowe. Warto pomyśleć o gromadzeniu oszczędności na przyszłość i ewentualne okresy rehabilitacji. Część sportowców inwestuje w fundusze, inni oszczędzają za pomocą lokat terminowych czy kont oszczędnościowych. Lokaty terminowe oferują zazwyczaj wyższe oprocentowanie, ale wiążą się z zamrożeniem środków na określony czas, podczas gdy konta oszczędnościowe zapewniają większą elastyczność w dostępie do pieniędzy, choć oprocentowanie może być niższe.
Więcej informacji na ten temat można znaleźć tutaj: https://finanse.rankomat.pl/poradniki/lokata-konto-oszczednosciowe-lepiej-odkladac-zaskorniaki/.
Wizerunek w mediach społecznościowych
Świat internetu stał się nieodłącznym elementem kariery sportowej. Sportowiec, który regularnie aktualizuje swoje profile w mediach społecznościowych, zyskuje bazę lojalnych kibiców, która z kolei może przyciągnąć uwagę sponsorów, ponieważ efektywna promocja w sieci stanowi cenny atut dla wielu marek. Zdarza się, że kluby zastrzegają w umowach wymóg publikowania postów o treningach, zwycięstwach i udziale w wydarzeniach związanych z drużyną. Dlatego konieczne jest przemyślane planowanie treści, aby utrzymać równowagę między życiem prywatnym a oczekiwaniami reklamodawców.
Publiczne wypowiedzi na tematy kontrowersyjne stanowią częsty punkt umów sponsorskich. Kluby, dbając o swój wizerunek, unikają angażowania się w spory polityczne czy światopoglądowe. W umowach pojawiają się klauzule zobowiązujące sportowca do umiaru w wyrażaniu poglądów, aby chronić reputację klubu i sponsora. Złamanie tej zasady grozi karami finansowymi, a nawet rozwiązaniem kontraktu. Dlatego tak ważna jest rozwaga w mediach społecznościowych.
Podsumowanie
Podpisanie pierwszego kontraktu sportowego to przełomowe wydarzenie, które otwiera przed młodym talentem drzwi do profesjonalnego świata sportu, jednak wiąże się z koniecznością wykazania się przez młodego sportowca dojrzałością oraz znajomością przepisów prawnych. Decyzja dotycząca formy współpracy, obejmującej na przykład umowę o pracę, umowę menedżerską, czy stypendialną, ma znaczący wpływ na sytuację finansową, zakres ubezpieczenia oraz obowiązki zawodnika. Oferty kluby i organizacji sportowych proponują zróżnicowane warunki finansowe, regulaminy treningów i zasady dotyczące wykorzystania wizerunku, dlatego sportowiec – nawet na początku kariery – musi wykazać się umiejętnością porównywania ofert.
Aby chronić się przed niekorzystnymi zapisami i ocenić wiarygodność klubu lub sponsora, warto rozważyć konsultację prawniczą – zwłaszcza przed podpisaniem pierwszego kontraktu. Poza aspektami prawnymi, istotne jest odpowiedzialne zarządzanie finansami, oszczędzanie na przyszłość i dbałość o wizerunek, szczególnie w mediach społecznościowych.
Źródła:
● Kodeks pracy – tekst ujednolicony (ISAP)
● Kodeks cywilny – tekst ujednolicony (ISAP)
● Materiały i wytyczne Ministerstwa Sportu i Turystyki
● Regulaminy i wytyczne polskich związków sportowych
● https://finanse.rankomat.pl/
Artykuł przygotowany we współpracy z partnerem serwisu.
Autor: Joanna Ważny
